AVRO 85 jaar muziekinspiratie

Drs. P. viel op vanwege zijn creatieve en vaak humoristische gebruik van de Nederlandse taal en unieke stem waarmee hij meer praatte dan zong. De Drs. werd in 1919 geboren in Zwitserland als Heinz Polzer. Zijn vader was een Oostenrijker, zijn moeder een Nederlandse. Polzer zou zijn leven lang zijn Zwitserse nationaliteit aanhouden. Polzer was ook werkelijk doctorandus, hij had een graad in economie. Zijn artiestennaam werd bedacht door Willem Duys. Polzer had er al een leven opzitten als barpianist, tekstschrijver en vertaler toen hij in 1964 landelijk bekend werd als dichter en zanger. Polzer was toen 45 jaar. Drs. P. scoorde drie top-40 hits. Eerst met Veerpont in 1973, een jaar later met Dodenrit en in 1987 nog een keer met Knolraap en lof, schorseneren en prei. Het laatste lied is ook een voorbeeld van één van de vele liederen die P. schreef over curieuze onderwerpen. Drs. P. werd in 1991 onderscheiden met een Gouden Harp, een jaar later ontving hij ook een Edison.

Ontstaan uit de resten van de Amsterdamse groep Stampei, wist De Dijk tijdens de eerste Nederlandstalige golf begin jaren tachtig zijn eerste bekendheid te vergaren. Bloedend Hart was de eerste single waarop de rock-‘n-soul van de band tot volle wasdom kwam. De Amerikaans aandoende muziek kreeg een extra dimensie door de grootsteedse, romantische teksten van voorman Huub van der Lubbe. Tot de topgroepen hoorde De Dijk, dat zich vernoemde naar de beruchte Amsterdamse straat de Zeedijk, toen nog niet. Dat kwam pas jaren later, toen de groep zich door eindeloos op te treden een loyale aanhang had verworven, wat zich vertaalde in steeds betere verkoopcijfers voor de albums en de eerste echte top 40-hit in 1987 (Mag Het Licht Uit).

Samen met The Scene behoorde De Dijk tot de voorlopers van de tweede Nederlandstalige golf in de jaren negentig. Maar ook veel van de grote namen uit die tijd (Volumia!, De Kast) wist De Dijk uiteindelijk te overleven. Door regelmatig een ‘sabbatical’ in te lassen wist de band te voorkomen dat hij in een sleur terecht kwam. In 2006 vierde de band zijn 25-jarig jubileum met de gevleugelde woorden: We Beginnen Pas.

Elton John kent één van de langste en meest succesvolle carrières in de popgeschiedenis. Hij begon als zanger en pianist van gevoelige liedjes, maar viel later vooral op vanwege zijn extravagante kleding en theatrale podiumact. Elton John (geboren als Reginald Dwight) is zo het schoolvoorbeeld van de overdadige jaren zeventig-artiest. Gedurende de jaren tachtig scheidde hij een tijdje van zijn vaste tekstschrijver Bernie Taupin. John moderniseerde zijn geluid, met wisselend resultaat. In de vroege jaren nul kwam John weer in beeld als een succesvol veteraan, die niet te beroerd was om af en toe een talentvol en jong singer-songwritertalent aan te prijzen.

David Bowie (1947-2016) was een vernieuwende artiest, die gedurende zijn lange loopbaan de meest uiteenlopende muziekstijlen naar zijn hand zette. Hij was van grote invloed op een hele generatie muzikanten ná hem.

David Bowie werd in 1947 geboren in Londen als David Jones. Op jonge leeftijd kwam de zanger in de ban van de rock-n’-roll en hij leerde de saxofoon te bespelen. Na een aarzelende start in diverse bandjes, probeerde Bowie het als solo-artiest. Een groot aantal singles (en zijn debuutalbum) flopten, maar met het nummer Space Oddity brak hij door. Het liedje over een wandeling door de ruimte kwam precies op tijd uit: in hetzelfde jaar (1969) zette de eerste mens een stap op de maan.

Daarna ging het snel met Bowie. Met een ijzersterke band (The Spiders From Mars) zette hij het alter ego Ziggy Stardust neer. Bowie speelde met zijn androgyne uiterlijk. Hij leek een buitenaards wezen, dat zowel man als vrouw was. Samen met Marc Bolan (T.Rex) vond Bowie zo de glamrock uit. Toen iedere popartiest zich een dergelijk imago aanmat, besloot Bowie zijn Ziggy-persona te laten sterven. Hij vertrok naar de Verenigde Staten om daar een soulplaat (Young Americans) op te nemen. Vanwege zijn magere uiterlijk en aristocratische verschijning geeft de Britse pers hem de bijnaam ‘The thin white duke’.

Na een periode in de VS vertrok David Bowie naar West-Berlijn om daar muziek op te nemen, die nog altijd als baanbrekend geldt. Een van zijn bekendste nummers, Heroes, was geïnspireerd op een verliefd stel dat Bowie zag zoenen in de schaduw van de Berlijnse Muur. Hij nam het lied later ook in het Duits op. Ook de albums Low en Lodger werden in Berlijn opgenomen. Daarnaast produceerde Bowie daar ook de eerste twee albums van zijn vriend Iggy Pop. Het knappe van David Bowie was dat hij artistieke innovatie wist te koppelen aan commercieel succes. In de jaren 80 scoorde hij met Let's Dance zijn grootste hit in Nederland. Andere grote hits uit die tijd zijn Under Pressure (met Queen), Dancing In The Streets (met Mick Jagger) en Tonight (met Tina Turner).

In de jaren 90 is Bowie weer vanouds de muzikale kameleon die experimenteert met hardrock (met de groep Tin Machine) en drum & bass (Earthling), maar ook teruggrijpt naar zijn albums uit de late jaren 70 (Heathen). Populaire groepen als Blur, Suede en Nirvana zetten de zanger op een voetstuk. Bowie zelf ondergaat de lof bescheiden. In 2004 kondigt de zanger aan dat hij stopt met optredens en lijkt met pensioen te gaan. De verrassing is dan ook groot als Bowie terugkomt met twee sterke albums: The Next Day (2012) en Blackstar (2016). Blackstar, dat juichend werd ontvangen door de internationale muziekpers, blijkt ook zijn laatste album te zijn. Twee dagen na de release overlijdt Bowie aan de gevolgen van kanker.

Aan het begin van de jaren negentig rijgt 2 Unlimited een lange reeks van hits aaneen. Het duo is daarmee Nederlands meest succesvolle eurodance-act. Hun grootste hit No Limit staat in 1993 in maar liefst 35 landen op nummer-1. De muziek is van de hand van twee Belgische producers (Jean–Paul de Coster en Phil Wilde) maar de blikvangers van de groep zijn rapper/breakdancer (en ex-kok) Ray Slijngaard en zangeres Anita Doth, die na het succes haar loopbaan bij de verkeerspolitie op kon geven. De succesvolle carrière van 2 Unlimited eindigt plots wanneer Ray en Anita in 1996 uit de groep stappen. De Coster en Wilde proberen het nog met andere vocalisten maar het succes van weleer wordt niet meer behaald.

Hoewel pers en publiek zich aanvankelijk vooral interesseerden in het knappe uiterlijk van zangeres Debbie Harry, was Blondie één van de eerste new wave bands, die in de jaren zeventig experimenteerde met andere muziekstijlen. De band begon in de jaren zeventig in de scene rond de CBGB club in New York. De band boekte enorm commercieel succes toen ze hun door meidengroepen beïnvloede punkpop lardeerden met disco, reggae en rap. Nadat de groep in de vroege jaren tachtig uiteen viel, ging Harry solo. Ook acteerde ze in een aantal speelfilms. Blondie had in de late jaren negentig een succesvolle reünie en hun nieuwe album bewees dat de band nog lang niet klaar was.

Het publiek leerde Danny de Munk (Amsterdam, 1970) in 1984 kennen als het schoffie dat de hoofdrol speelde in de speelfilm Ciske de Rat. Met een nummer uit de film, Ik Voel Me Zo Verdomd Alleen, scoorde hij een nummer 1-hit. Als kindster scoorde hij vervolgens nog een paar hits. In 1991 scoorde hij een hit met Vrienden Voor Het Leven, maar De Munk koos voor een carrière als acteur en musicalster. Hij speelde in succesvolle musicals als Les Misérables, De Jantjes, The Lion King en Tsjechov. In 2008 keert hij terug naar zijn ‘levenslied-wortels’ met het album Hart En Ziel.

Niet veel popgroepen eindigen op een postzegel, zoals ABBA in hun geboorteland Zweden. Er zijn dan ook weinig groepen die kunnen zeggen dat ze uitgroeiden tot een van de meest herkenbare exportproducten van hun land. Opgewekte, zorgvuldig gearrangeerde en geproduceerde popmuziek vormde de basis van ABBA’s buitenaardse succes. Hoewel de groep begin jaren tachtig stopte, leeft ABBA voort in talloze populaire coverbands en een Broadwaymusical. Hun omvangrijke oeuvre wordt nog steeds goed verkocht.

Vooral in zijn eigen Engeland is Paul Weller (1958) een volksheld, vaak liefkozend geduid met zijn bijnaam ‘The Modfather’. Weller groeit op in Londen waar hij in 1976 de populaire new wavegroep The Jam oprichtte. Nadat die groep uit elkaar valt speelt hij nog even in The Style Council, waarin hij zijn voorliefde voor soul en jazz uitleeft. Als solo-artiest boekt Weller succes met de albums Wild Wood en Stanley Road. Wanneer de bandleden van Oasis hem uitroepen tot een grote inspiratiebron, weet Weller een nieuw, jong publiek aan te boren.

Door zichzelf op een kleine ritmebox annex synthesizer te begeleiden en voor niet-alledaags poprepertoire te kiezen verwerft de Amsterdamse zangeres Mathilde Santing zich al vroeg in haar carriere een cultstatus. Met haar fascinerende uiterlijk, waarbij vooral haar korte blonde haar de aandacht trekt, heeft ze een haast iconische uitstraling. Al snel blijkt ze zich vooral thuis te voelen in de theaters, waar ze met haar verstilde muziek en subtiele nuances in haar zang beter tot zijn recht komt dan in lawaaiige popzalen. Eind jaren negentig scoort ze onverwacht twee reclamehits, Beautiful People (origineel van Melany) en Wonderful Life (Black). Het grote publiek heeft Mathilde nu helemaal omarmd, en door enthousiaste zangworkshops op televisie te geven raakt ze haar 'koele' imago langzaam maar zeker kwijt. Naast de nodige rollen in films, musicals en televisiegala's krijgt de loopbaan van Santing een nieuwe dimensie als ze wordt aangesteld als zangdocente op het conservatorium van Arnhem en (later) Amsterdam.

Invloedrijke Britse band rond de zingende gentleman Bryan Ferry. De uitzinnig uitgedoste bandleden staan begin jaren zeventig samen met David Bowie en T.Rex aan de basis van de glamrock. Met name op de eerste vier albums weet ‘Roxy’ een juiste mix te vinden tussen experiment, intellect, humor en popgevoel. Ook in Nederland scoort de groep hits met topsongs als Do The Strand (1973) en Love Is The Drug (1975). Een jonge Brian Eno speelt mee op de eerste twee albums. Na zijn vertrek schuift Roxy Music steeds verder op richting mainstream pop. De groep verliest wat oude fans maar weet ook met toegankelijke albums als Flesh & Blood (1980) en Avalon (1982) te scoren. Nadat de groep in 1983 uiteen valt bewandelen diverse ex-leden (Ferry, Eno, gitarist Phil Manzanera en saxofonist Phil Mackay) met wisselend succes het solopad.

Rob de Nijs breekt begin jaren zestig door met zijn band The Lords. Ze scoren in 1963 een grote hit met Ritme Van De Regen. Begin jaren zeventig werkt de zanger samen met Lennaert Nijgh, de vaste tekstschrijver van Boudewijn de Groot. De Nijs bewijst zich elk decennium opnieuw te kunnen uitvinden met een nieuw imago. Het vredeslied Alles Wat Ademt is een grote hit in 1986, maar het duurt tot 1996 voordat De Nijs zijn eerste nummer 1-hit scoort met de aanstekelijke meezinger Banger Hart.

De soul van Motown was in goede handen bij The Four Tops. Het kwartet scoorde eind jaren zestig hit na hit voor het beroemde soullabel. Songs als Reach Out I’ll Be There, Benadette en I Can’t Help Myself behoren nu tot de canon van de soulmuziek. De meeste van deze hits werden geschreven door het componistentrio Holland-Dozier-Holland. Opvallende troef bij The Four Tops was frontman Levi Stubbs. Met zijn baritonstem stak hij krachtig af tegen andere soulzangers, die meestal tenor waren. In de jaren zeventig scoorde groep minder hits, maar bleven een livefavoriet. Met Indestructible en Loco In Acapulco scoorde het kwartet in 1988 nog twee onverwachte hits. Anno 2011 zijn drie van de vier originele leden overleden, maar mede-oprichter Abdul ‘Duke’ Fakar toert met drie vervangers nog altijd de wereld over.

Liesbeth List (1941) brak door als zangeres in Shaffy Chantant, het cabaret van Ramses Shaffy. Shaffy zou als een rode draad door haar carrière lopen: samen scoorden ze een grote hit (Pastorale), ze speelden in diverse voorstellingen en beleefden samen hoogte- en dieptepunten. Naast de liedjes van Shaffy interpreteerde List ook werk van Jacques Brel, Mikis Theodorakis, Frank Boeijen en Edith Piaf. Voor de voorstelling Piaf (2008) kroop ze zelfs in de huid van de kleine Franse zangeres. List werd onder meer onderscheiden met een Edison (1971) en Gouden Harp (1988). In 2012 kondigde ze haar afscheidstournee aan.

Er zijn maar weinig Nederlandse artiesten die meer charisma en energie in huis hadden dan Ramses Shaffy (1933–2009). De levenslustige liedjes die hij met zijn cabaret Shaffy Chantant zong, verwoordden het lentegevoel van de jaren zestig. De theatrale zanger / schrijver / acteur kende ook een aantal dieptepunten in zijn leven zoals zijn alcoholverslaving en een faillissement in 1970. Dat schreef hij overtuigend van zich af met nummers als We Leven Nog en Laat Me. Vanaf de jaren negentig trok Ramses zich terug uit het openbare leven, maar zijn invloed liet zich nog altijd gelden. Bekende artiesten als Maarten van Rozendaal en De Dijk zijn hoorbaar beïnvloed door Ramses.

Hardwerkende zakenman die zich opwerkt met het stoere imago van ‘zingende kraanmachinst’ en daarmee de personificatie wordt van het Rotterdamse motto ‘geen woorden maar daden’. Lee (echte naam: Leen Huizer) spiegelt zich als eerste Nederlander aan de Las Vegas-shows van Sinatra en Elvis en weet daarmee de Ahoy een recordaantal van vijftig keer uit te verkopen. Met zijn grote bril, gouden microfoon en geleende hits is Lee uit duizenden te herkennen. Is verder huiszanger bij zijn favoriete voetbalclub Feyenoord. En met succes, in het seizoen dat Leen voor elke ‘Europese’ thuiswedstrijd zingt, wint de club de UEFA Cup.